نویسنده: ع. پ
یاد آوری صدای زنان افغانستان: این مقاله‌ی تحقیقی توسط «ع. پ» نوشته شده است. نویسنده تلاش‌های بینالمللی را در عرصه‌ی تامین حقوق زنان بررسی کرده است؛ مساله‌ای که کمتر حقوق‌دانان و نویسندگان افغانستان به آن توجه کرده‌اند. در این مقاله، نویسنده قوانین و اعلامیه‌های زیاد بینالمللی را که از طرف دولت‌ها، نهادها، سازمان‌ها، به خصوص سازمان ملل برای رسیدن به حقوق برابر زنان و مردان صادر شده است، بررسی، توصیف و تحلیل کرده است. قرار است این مقاله در سه بخش به نشر برسد. بخش اول نشر شد و فعلاً بخش دوم آن برای خوانندگان تقدیم می‌شود:
تلاش‌های بینالمللی برای برقراری و ایجاد یک قاعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی عدالت‌مند، جهت زندگی سالم و عادلانه و بدون ظلم و حق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشی برای زنان از سوی مراجع و مقامات بینالمللی، اولین نمودشان با اعلامیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی جهانی حقوق بشر از سوی سازمان ملل متحد می‌باشد که بطورکلی حق کرامت بشر، اهمیت و لزوم مراعات حیثیت و کرامت انسانی را گوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زد کرده است. این اعلامیه جزء قواعد آمره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بینالمللی قرار گرفته است. از این اعلامیه که بگذریم، تلاش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی نیز در خصوص حقوق زنان و جوانب حقوق مدنی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان صورت گرفته است که قرار زیر است:
۱. مقاولهنامهی حقوق سیاسی زنان
این مقاوله‌نامه در سال ۱۹۴۵ در سازمان ملل متحد بنیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری شد. تنها در ۳۰ کشور از ۵۱ عضوی اولیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سازمان ملل متحد به زنان حق رأی مساوی با مردان داده شده بود. در سال ۱۹۴۶ مجمع عمومی سازمان ملل متحد توصیه کرد که همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی دول عضو به زنان حقوق سیاسی با مردان بدهند. در سال ۱۹۵۲ مجمع عمومی سازمان ملل به توصیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کمیسیون زنان، مقاولهنامهی حقوق سیاسی زنان را تصویب کرد.
این اولین معاهده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی جهانی بود که در آن دول عضو متعهد می‌شوند حقوق سیاسی به اتباع خود بدهند و این اولین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار بود که اصل مندرج در منشور ملل متحد راجع به تضمین حقوق مساوی جهت زنان و مردان در یک مساله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مشخص اعمال می‌گردید. اصول مقاولهنامهی مذکور عبارت‌اند از:
الف) حق رأی زنان در کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی انتخابات با شرایط مساوی با مردان بدون هر گونه تبعیض؛
ب) امکان انتخاب شدن زنان به کلیه مشاغل انتخابی عمومی به موجب قانون ملی در شرایط مساوی با مردان و بدون هرگونه تبعیض؛
ج) ذی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حق بودن زنان برای احراز کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مشاغل دولتی در شرایط مساوی با مردان و بدون هرگونه تبعیض در کلیه امور عمومی.۵
۲. کمیسیون مقام زن
این کمیسیون از جمله ارگان‌های حقوق بشری سازمان ملل متحد است که یکی از کمیسیون‌های ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی شورای اقتصادی، اجتماعی آن سازمان که توسط همین شورا با قطعنامهی ۱۱ در سال ۱۹۴۶ تأسیس گردید تا در موضوعات مربوط به ارتقای حقوق زنان در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گزارش هایی را برای شورای اقتصادی، اجتماعی تهیه کند و در زمینهی مسایلی که توجه فوری را می‌طلبد، توصیه‌های خود را به شورا بدهد.
اعضای کمیسیون به وسیله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی شورای اقتصادی و اجتماعی انتخاب می‌شوند و توزیع جغرافیایی آن‌ها به صورت زیر است:
ـ سیزده عضو از آفریقا؛
ـ یازده عضو از آسیا؛
ـ چهار عضو از کشورهای اروپای شرقی؛
ـ نه عضو از آمریکای لاتین و حوزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کارائیب؛
ـ پنج عضو از اروپای غربی و دیگر کشورها.۶
۳. کنوانسیون رفع کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی تبعیضات علیه زنان
پس ازسال‌ها تلاش در سازمان ملل متحد در مورد وضعیت زنان و ارتقای حقوق آنان و صدور چند اعلامیه و قطعنامه در این زمینه، سرانجام طرح مقاولهنامهی منع تبعیض علیه زنان، سال ۱۹۷۰ در دستور کار کمیسیون مقام زن قرار گرفت و سپس در برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی دهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ملل متحد برای زنان توسط کنفرانس جهانی سال بینالمللی زنان مطرح شد. کمیسیون مقام زن تا سال ۱۹۷۶ مقاوله‌نامه را تکمیل کرد و از شورای اقتصادی و اجتماعی خواست تا آن را به مجمع عمومی تقدیم کنند.
طرح مقاوله‌نامه توسط گروه کاری کمیته سوم مجمع عمومی مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام مورخ ۱۸ دسامبر ۱۹۷۹ طی قطعنامهی شماره ۱۸۰/۳۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید و پس از امضا و الحاق ۲۰ کشور در ۳ سپتامبر ۱۹۸۱ قدرت اجرایی پیدا کرد. این کنوانسیون مشتمل بر یک مقدمه و سی ماده است.
در این کنوانسیون به اصل تساوی زن و مرد، محو تبعیض، حمایت قانونی از حقوق زنان، خودداری از هرگونه عملی علیه زنان، تغییر الگوهای اجتماعی و فرهنگی رفتار مردان و زنان به منظور از میان برداشتن تعصبات و روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که مبتنی بر آرمان طرز فکر پست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگری یا برترنگری جنسیت و یا نقش‌های کلیشه‌ای برای مردان و زنان می‌باشد. جلوگیری از سوء-استفاده از زنان و استعمار آنان، حق شرکت در کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی انتخابات و همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرسی‌های عمومی و واجد صلاحیت بودن زنان برای انتخاب شدن در تمام ارگان‌های منتخب مردمی، حق شرکت در تغییر سیاست دولت و اجرای آن و دایر کردن دوایر دولتی، حق شرکت در سازمان‌ها و انجمن‌های غیر دولتی، حقوق مساوی با مردان در مورد کسب، تغییر یا حفظ ملیت، تساوی حقوق با مردان در زمینهی آموزش و پرورش، زمینهی شغلی جهت مدارک تحصیلی و آموزشی، تساوی حقوق زنان و مردان در زمینهی شغلی، حرفه و فن، دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مزد، مزایای اجتماعی مثل بازنشستگی و مرخصی، و تساوی با مردان در مسایل مدنی و اهلیت، اشاره شده است.
۴. کمیته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی رفع تبعیض علیه زنان
این کمیته از ارگان‌های حقوق بشری سازمان ملل متحد است که بر اساس ماده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ۱۷ کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان جهت پیشرفت‌های حاصله در مورد اجرای مقررات کنوانسیون مربوط و رسیدگی به گزارشات دولت‌های عضو در این زمینه تشکیل شده است.
قرار داد بینالمللی الغای خرید و فروش نسوان و کودکان:
این قرار داد در ۳۰ سپتامبر ۱۹۲۱ در جامعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ملل منعقد شد و جهت حمایت از نسوان و کودکان مواردی را به تصویب رساندند. از جمله تعهد دول متعاهد مبنی بر مجازات معامله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی نسوان و کودکان، و حمایت از نسوان و کودکان.
