در چرخش غیرمنتظره، عباس عراقچی از برنامه‌ی مشترک با طالبان برای بازگشت «تدریجی و آبرومندانه» مهاجران افغانستانی خبر داد. این خبر، که در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا منتشر شد، موجی از ابهام و پرسش را در میان ناظران و مهاجران برانگیخته است.
عراقچی با لحن دیپلماتیک از تدوین طرح مشترک با طالبان سخن گفت و تأکید کرد که هر دو طرف بر لزوم بازگشت مهاجرانی که فاقد اسناد قانونی هستند، اتفاق نظر دارند. او افزود که ظرفیت پذیرش و جذب این افراد در افغانستان برای ایران اهمیت دارد و خروج آنان به‌تدریج انجام خواهد شد.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که مقامات جمهوری اسلامی بارها بر لزوم خروج مهاجران بدون مدارک تأکید کرده‌اند. در برخی استان‌ها ورود مهاجران ممنوع شده و در شماری دیگر، به کارفرمایان درباره‌ی استخدام مهاجران غیرقانونی هشدار داده شده است. ایران طی سال گذشته بیش از یک میلیون مهاجر را اخراج کرده است.
بااین‌حال، مقام‌های ایرانی به طور مرتب آمار اخراج مهاجران افغانستانی را منتشر کرده و بر این روند پافشاری دارند. رئیس مرکز امور مهاجران ایران در ۱۵ جدی اعلام کرد که طی سه سال گذشته، حدود سه میلیون مهاجر از ایران اخراج شده‌اند. نادر یاراحمدی گفت شرایط دشوار افغانستان باعث شده مهاجران اخراج‌شده دوباره وارد ایران شوند، اما نیروهای امنیتی این کشور در پی اخراج مجدد آن‌ها هستند.
دراین‌بین، پاکستان نیز برای مهاجران افغانستانی ضرب‌الاجل یک‌هفته‌یی تعیین کرده است. مقامات این کشور آنان را به دست داشتن در ناآرامی‌های اخیر و اعتراضات حزب تحریک انصاف متهم کرده‌اند، درحالی‌که حزب عمران خان با این تصمیم مخالف است.
اکنون پرسش‌های جدی مطرح می‌شود: آیا این طرح مشترک، راه‌حل واقعی برای بحران مهاجران است؟ آیا بازگشت «تدریجی و آبرومندانه» در شرایط کنونی افغانستان امکان‌پذیر است؟ و آیا این توافق، به کاهش تنش‌های میان ایران و افغانستان کمک خواهد کرد؟ زمان پاسخ این پرسش‌ها را روشن خواهد کرد.
