نویسنده: محمد رجا
دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه‌ی ملل متحد (OCHA) در تازه‌ترین گزارش ماهانه‌ی خود، از افزایش چشم‌گیر مداخلات طالبان و محدودیت‌های اعمال‌شده علیه فعالیت‌های بشردوستانه در افغانستان خبر داده است. بر پایه‌ی این گزارش، در ماه آپریل سال جاری، ۶۰ مورد محدودیت و مداخله در روند اجرای عملیات‌های بشردوستانه ثبت شده که بیشترین آن‌ها در مناطق مرکزی، جنوبی و غربی کشور به وقوع پیوسته است.
اوچا تأکید کرده است که این محدودیت‌ها، شامل بازداشت، تهدید و آزار کلامی، محدودیت‌های رفت‌وآمد، منع مشارکت زنان و مداخلات مستقیم در تصمیم‌گیری‌ها و روندهای عملیاتی بوده که مستقیماً بر توانایی سازمان‌ها برای ارائه‌ی کمک‌های حیاتی اثر منفی گذاشته است. تنها در ماه اپریل، هفت رویداد خشونت‌آمیز علیه کارکنان بشردوستانه گزارش شده که طی آن، ۲۹ کارمند – از جمله ۱۶ مرد و ۱۳ زن – توسط نیروهای طالبان بازداشت شده‌اند. در کنار این، دو مورد تهدید و آزار کلامی نیز مستند شده است.
اوچا در ادامه‌ی گزارش خود می‌نویسد که دست‌کم ۳۵ فعالیت بشردوستانه در این بازه‌ی زمانی به دلیل چالش‌های فزاینده در زمینه دست‌رسی و مداخلات مستقیم طالبان، به طور موقت متوقف شده‌اند.
هم‌چنین، طالبان در ماه آپریل دو دستورالعمل جدید صادر کرده‌اند که شرکای بشردوستانه را ملزم به ارائه‌ی اطلاعات حساس، از جمله فهرست‌های ذینفعان، کرده است؛ اقدامی که نگرانی‌ها درباره‌ی امنیت داده‌ها و استقلال عملیات‌های بشردوستانه را افزایش داده است.
مداخلات طالبان به‌عنوان بزرگ‌ترین مانع کنونی در مسیر دست‌رسی به خدمات معرفی شده و ۷۳ درصد از کل رویدادهای ثبت‌شده در ماه آپریل را شامل می‌شود؛ رقمی که نسبت به ماه گذشته ۱۶ درصد افزایش یافته است. این مداخلات شامل ایجاد مانع در برنامه‌ریزی، انحراف در روند توزیع کمک‌ها، تأخیر در امضای یادداشت‌های تفاهم، دخالت در روندهای استخدام و تدارکات، و اعمال فشار برای دخالت در انتخاب ذینفعان می‌باشد.
بخش نگران‌کننده‌ی دیگر این گزارش به وضعیت کارکنان زن در عملیات‌های بشردوستانه بازمی‌گردد. بر اساس یافته‌های اوچا، ۱۸ درصد از تمام حوادث دست‌رسی گزارش‌شده در ماه آپریل مرتبط با جنسیت بوده و مستقیماً کارکنان زن را هدف قرار داده است. این رقم نسبت به ماه گذشته ۳۸ درصد افزایش یافته که نشان‌دهنده‌ی خطرات و محدودیت‌های فزاینده‌یی است که زنان فعال در عرصه‌ی کمک‌رسانی با آن مواجه‌اند.
هرچند گزارش اوچا نشان می‌دهد که در مقایسه با آپریل سال ۲۰۲۴، مجموع حوادث ثبت‌شده ۵۲ درصد کاهش یافته، اما این کاهش به گفته‌ی این نهاد، بازتاب بهبود دست‌رسی نیست؛ بلکه بیشتر به دلیل تعلیق کمک‌های مالی ایالات متحده و کاهش فعالیت بسیاری از شرکای بشردوستانه رخ داده که منجر به کاهش موارد گزارش‌شده شده است.
اوچا هشدار داده که این وضعیت ادامه‌دار، نه‌تنها روند خدمات‌رسانی به میلیون‌ها شهروند نیازمند را مختل می‌سازد، بلکه امنیت، استقلال و اثربخشی عملیات‌های بشردوستانه در سراسر افغانستان را نیز به شدت تهدید می‌کند.
