نویسنده: محمد رجا
با شدت گرفتن روند اخراج گسترده‌ی مهاجران افغانستانی از ایران و پاکستان، هزاران خانواده اکنون در وضعیت انسانی وخیمی در افغانستان به‌سر می‌برند. بسیاری از این افراد، از جمله زنان، کودکان، سالمندان و افراد دارای معلولیت، در چادرها یا سرپناه‌های موقتی روزگار می‌گذرانند؛ در سرزمینی که دیگر حتا نام «وطن» نیز نتوانسته است برای‌شان امنیت و زندگی را تضمین کند.
شریفه، یکی از این مهاجران بازگشتی، پس از اخراج از اسلام‌آباد به کابل برگشته است. او اکنون با خانواده‌ی ۱۲ نفره‌اش در چادری در منطقه‌ی کارته‌ی نو زندگی می‌کند. او می‌گوید: «شوهرم معلول است، پدرشوهرم پیر و ناتوان از کار. هیچ کاری برای ما نیست. با فقر شدید روبه‌رو هستیم و حتا پیدا کردن غذای روزانه دشوار شده است.»
وضعیت او تنها گوشه‌یی از واقعیتی است که صدها هزار مهاجر افغانستانی این روزها با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
یکی دیگر از مهاجران بازگشتی که نخواست نامش ذکر شود، اکنون در منطقه‌یی دورافتاده از ولایت بامیان با خانواده‌اش مستقر است. او می‌گوید: «سه هفته است که برگشته‌ایم. یک اتاق ناتکمیل داریم که فقط چهار دیواری دارد و سقف ندارد به‌سختی در آن زندگی می‌کنیم. وسایل ما همه در فضای باز مانده و هیچ نهادی تا کنون کمکی نکرده است.»
در واکنش به این وضعیت بحرانی، فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر (IFRC) با هشدار نسبت به ابعاد فاجعه‌بار بازگشت گسترده‌ی مهاجران، از جامعه‌ی جهانی خواسته است که در این لحظات حساس در کنار مردم افغانستان بایستد. این نهاد بین‌المللی روز سوم می در گزارشی اعلام کرد بود که تنها در ماه اپریل سال جاری، ۲۲۸هزار مهاجر افغانستانی از ایران و پاکستان به کشور بازگشته‌اند و به‌طور متوسط روزانه بین ۴ تا ۶ هزار نفر از مرز عبور می‌کنند.
جگن چاپاگین، منشی عمومی این فدراسیون، در پیامی در شبکه‌ی اجتماعی ایکس نوشت که برای پاسخ‌گویی فوری به این بحران، کمپاینی به هدف جمع‌آوری ۲۵ میلیون فرانک سوئیسی آغاز شده است؛ بودجه‌یی که در دو سال آینده برای تأمین نیازهای حیاتی این بازگشت‌کنندگان به کار خواهد رفت.
براساس داده‌های این فدراسیون، بسیاری از خانواده‌های بازگشتی در چادرهایی زندگی می‌کنند که تا چهار خانواده را در خود جا داده‌اند. در حالی که وضعیت بشری در کشور وخیم است، نظام صحی شکننده‌تر از همیشه بوده، زنان از جامعه کنار گذاشته شده‌اند و دختران از آموزش محروم مانده‌اند. میلیون‌ها نفر از بازگشت‌کنندگان ابتدایی‌ترین نیازها از جمله غذا، سرپناه و آب آشامیدنی سالم را در اختیار ندارند و موارد سوءتغذیه‌ی کودکان به طور نگران‌کننده‌یی در حال افزایش است.
اخراج مهاجران افغان از پاکستان پس از آغاز رسمی آن در اول آپریل امسال شدت بیشتری یافته است. به نقل از رسانه‌های پاکستانی، دولت آن کشور قصد دارد طی سه مرحله، حدود سه میلیون مهاجر افغان را در سال جاری از خاک خود اخراج کند. این روند پس از مهاجران فاقد اسناد و دارندگان کارت تابعیت افغانستان (ACC)، به زودی دارندگان کارت PoR، صادر شده توسط کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، را نیز در بر خواهد گرفت.
در میانه این بحران، صدای هزاران خانواده‌ی افغانستانی در مرز بی‌خانمانی و ناامیدی، پژواک همدلی و اقدام جهانی را می‌طلبد؛ اقدامی که شاید بتواند روزنه‌یی از امید را در دل مردمانی بی‌سرنوشت در سرزمینی بی‌پناه روشن سازد.
