نویسنده: محمد رجا
سیزدهم فبروری، روز جهانی رادیو، فرصتی برای تجلیل از این رسانه بهعنوان ابزاری برای آموزش، اطلاعرسانی و تقویت آزادی بیان در تمام فرهنگها است.
یونسکو در گزارش جدید خود اعلام کرده است که رادیو، بهعنوان یکی از پایدارترین و قابلاعتمادترین رسانههای جهان، وارد قرن دوم خدمت خود میشود؛ درحالی که بسیاری از رسانههای دیجیتال با سرعت چشمگیری از رونق افتادهاند. این رسانه که در دوران بحرانها و بلایای طبیعی نقشی کلیدی ایفا میکند، همچنان ابزاری حیاتی برای انتقال اطلاعات دقیق و کمک به جوامع در مواجهه با بحرانهایی مانند سیلابها، طوفانهای گرمسیری و بیماریها است.
اما در افغانستان، رادیو دیگر نه وسیلهیی برای اطلاعرسانی، بلکه یکی از قربانیان سرکوب و سانسور حکومت طالبان شده است. درحالی که یونسکو بر نقش رادیو در آگاهیبخشی تأکید میکند، طالبان در تلاشاند این قدرت ارتباطی را از میلیونها شهروند افغانستانی بگیرند. پس از سلطهی این گروه، محدودیتهای گستردهیی بر رسانهها، بهویژه برنامههای رادیویی، اعمال شده است. بسیاری از ایستگاههای رادیویی تعطیل شدهاند و در برخی مناطق، برنامههایی که صدای زنان را در خود داشتند، بهطور کامل ممنوع شدهاند.
رادیویی که روزگاری صدای آگاهی، آموزش و سرگرمی برای میلیونها نفر در شهرها و روستاهای دورافتادهی افغانستان بود، اکنون در سایهی سلطهی طالبان به سکوت واداشته شده است. طالبان بهطور خاص برنامههایی را که به زنان، حقوق بشر و آزادیهای فردی میپرداختند، ممنوع کردهاند. زنان از حضور در برنامههای رادیویی محروم شدهاند و دیگر صدایشان در این رسانه شنیده نمیشود.
این وضعیت نهتنها دسترسی مردم افغانستان به اطلاعات را محدود کرده، بلکه شکاف آموزشی، اجتماعی و فرهنگی را نیز عمیقتر ساخته است. درحالی که یونسکو بر اهمیت رادیو در بحرانها تأکید دارد، افغانستانِ تحت سلطهی طالبان، رادیو را به ابزاری برای سانسور و سرکوب تبدیل کرده است. روزگاری رادیو صدای گرم زندگی بود، اما اکنون در این کشور بهجای نوای آگاهی، پژواک جهل، جنایت و ویرانی به گوش میرسد.