نویسنده: محمد رجا
سازمان جهانی صحت (WHO) روز دوشنبه هشدار داد که به دلیل کمبود بودجه، ۸۰ درصد خدمات حیاتی بهداشتی در افغانستان در معرض تعطیلی کامل قرار دارد. این هشدار در حالی منتشر می‌شود که پیشتر ۱۶۷ مرکز صحی به همین دلیل تعطیل شده و دست‌رسی ۱.۶ میلیون نفر در ۲۵ ولایت به خدمات حیاتی قطع شده است.
بنا بر اعلام WHO، اگر کمک‌های فوری نرسد، بیش از ۲۲۰ مرکز دیگر نیز تا جون ۲۰۲۵ بسته خواهند شد و ۱.۸ میلیون نفر دیگر از ابتدایی‌ترین خدمات بهداشتی محروم می‌شوند. این سازمان هشدار داده که در مناطق شمال، غرب و شمال‌شرق افغانستان، بیش از یک‌سوم مراکز بهداشتی تعطیل شده‌اند و این وضعیت زنگ خطر یک فاجعه‌ی انسانی قریب‌الوقوع را به صدا درآورده است.
تعطیلی این مراکز به معنای محروم شدن میلیون‌ها نفر، به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان، کودکان، سالمندان، آوارگان و بازگشت‌کنندگان از مراقبت‌های حیاتی بهداشتی خواهد بود. دکتر ادوین سنیزا سالوادور، نماینده‌ی WHO در افغانستان، با لحنی هشدارآمیز گفت: «این تعطیلی‌ها فقط اعداد در گزارش نیستند، بلکه نشان‌دهنده‌ی مادرانی هستند که قادر به زایمان ایمن نیستند، کودکانی که واکسن نجات‌بخش را از دست داده‌اند، و جوامعی که در برابر شیوع بیماری‌های مرگ‌بار محافظت نشده‌اند.»
افغانستان اکنون با موجی از بحران‌های بهداشتی، از جمله شیوع سرخک، مالاریا، تب دِنگی، فلج اطفال و تب خونریزی‌دهنده‌ی کریمه-کنگو دست‌وپنجه نرم می‌کند. WHO تأکید کرده که بدون امکانات بهداشتی فعال، تلاش برای کنترل این بیماری‌ها به‌شدت با مانع مواجه خواهد شد. تنها در دو ماه نخست سال ۲۰۲۵، بیش از ۱۶ هزار مورد مشکوک سرخک، از جمله ۱۱۱ مورد مرگ، گزارش شده است.
اختلال در سازوکارهای هماهنگی، شرکای بهداشتی را از ردیابی شیوع بیماری، تخصیص منابع و ارائه‌ی خدمات ضروری بازمی‌دارد و تهدید می‌کند که سیستم بهداشتی شکننده‌ی کشور را عمیق‌تر به سمت بحران سوق دهد. درحالی که برخی از تأمین‌کنندگان مالی هم‌چنان از بخش بهداشت افغانستان حمایت می‌کنند، نیازها بسیار بیشتر از حمایت‌های موجود است و کمک‌های فعلی برای حفظ خدمات حیاتی میلیون‌ها نفر کافی نیست.
رئیس WHO در افغانستان هشدار داده که این فقط یک مسأله‌ی مالی نیست، بلکه یک وضعیت اضطراری بشردوستانه است. او تأکید کرد: «هر روزی که بدون حمایت می‌گذرد، رنج‌های بیشتر، مرگ‌های قابل پیشگیری و آسیب‌های پایدار به زیرساخت‌های بهداشتی کشور را به همراه دارد.»
تعلیق کمک‌های ایالات متحده، بزرگ‌ترین کمک‌کننده به افغانستان، پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، سبب تعطیلی ده‌ها مؤسسه‌ی کمک‌رسان در این کشور شد. رزا اتنبایوا، نماینده‌ی ویژه‌ی دبیرکل سازمان ملل در افغانستان، نیز اخیراً در نشست شورای امنیت هشدار داده که کاهش بودجه‌ی کمک‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر مردم افغانستان گذاشته است. او گفت که در ماه گذشته، بیش از ۲۰۰ مرکز بهداشتی بسته شده و خدمات ضروری برای کودکان دچار سوءتغذیه محدود شده است. سازمان حفاظت از کودکان نیز اعلام کرده که به دلیل کمبود بودجه، ۱۸ مرکز صحی تحت حمایتش در افغانستان تعطیل شده و ۱۴ مرکز دیگر نیز در آستانه‌ی تعطیلی قرار دارند.
