نویسنده: محمد رجا
در حالی که جهان روز جهانی آزادی مطبوعات را گرامی می‌دارد، وضعیت رسانه‌ها در افغانستان بیش از هر زمان دیگر شکننده و نگران‌کننده توصیف می‌شود. ملل متحد در بیانیه‌یی، با ابراز همبستگی با خبرنگاران افغانستانی، خواستار توقف روند فرساینده‌ی محدودسازی آزادی بیان در این کشور شد.
روزا اوتنبایوا، نماینده‌ی ویژه‌ی سرمنشی ملل متحد برای افغانستان، در اظهاراتی به مناسبت این روز، با تأکید بر نقش اساسی رسانه‌های آزاد در شفافیت و حکومت‌داری خوب گفت: «روز جهانی آزادی مطبوعات یادآور نقش حیاتی رسانه‌ها در ساختن جامعه‌ی آگاه و پاسخگو است؛ اما متأسفانه، ما در افغانستان شاهد تضعیف مداوم و سیستماتیک رسانه‌های مستقل هستیم.»
به باور اوتنبایوا، رسانه‌های افغانستان نه‌تنها زیر فشارهای سیاسی و سانسور قرار دارند، بلکه بحران اقتصادی نیز عرصه را بر آنها تنگ‌تر ساخته است. کاهش درآمد، توقف فعالیت شمار زیادی از رسانه‌ها و تهدید، بازداشت و آزار خبرنگاران، به‌ویژه زنان، از جمله چالش‌های جدی فراروی این بخش است.
در بیانیه‌ی ملل متحد آمده است که مقررات محدودکننده‌ی اعمال‌شده از سوی مقامات فعلی افغانستان، دست‌رسی به اطلاعات را برای شهروندان به خطر انداخته و استقلال حرفه‌یی رسانه‌ها را هدف قرار داده است.
در همین حال، یونسکو نیز نسبت به تهدیدات نوظهور فناوری هشدار داده است. پاتریشیا مک‌فیلیپس، نماینده‌ی این نهاد در افغانستان، با اشاره به شعار سال ۲۰۲۵ برای روز جهانی آزادی مطبوعات گفت: «پیشرفت سریع هوش مصنوعی، در کنار فرصت‌ها، تهدیدهای نوینی را نیز متوجه آزادی بیان کرده است. استفاده‌ی ابزاری از این فناوری برای سانسور، نشر اطلاعات نادرست و نظارت بر خبرنگاران، زنگ خطر تازه‌یی را به صدا درآورده است.»
مک‌فیلیپس با تأکید بر ضرورت همکاری‌های ملی و بین‌المللی برای صیانت از آزادی مطبوعات افزود: «بیش از هر زمان دیگر نیازمند همبستگی جهانی برای حمایت از خبرنگاران و مقابله با ابزارهای نوین سرکوب هستیم.»
در حالی که افغانستان روزهای پرچالشی را سپری می‌کند، آینده‌ی رسانه‌های آزاد و مسئول در این کشور، وابسته به اراده‌ی جمعی داخلی و حمایت جامعه‌ی جهانی برای باز نگه‌داشتن دریچه‌های حقیقت است.
