سحر ضیا
سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان، مولوی ندا محمد ندیم، به تاریخ ۲۸ قوس ۱۴۰۱، با نشر مکتوبی، تحصیلات عالی را برای دختران افغانستان “تا امر ثانی” ممنوع کرد. اگر چند “امر ثانی” طالبان به معنای ممنوعیت همیشگی است. زیرا طالبان، تعلیمات دختران بالاتر از صنف ششم مکاتب را نیز تا امر ثانی منموع کرده بود. امر ثانی طالبان یک نوع بازی روانی با افکار عمومی مردم افغانستان و جامعه جهانی است. طالبان، با درج “امر ثانی” در مورد محرومسازی دختران از آموزش و تحصیل میخواهد از شدت شوک این دستورات بکاهند و افکار عمومی را تلطیف کنند. یادآوری امر ثانی، حکایت از ترس نهفتهای دارد که طالبان در ذهن شان از مردم افغانستان و جامعه جهانی دارند. از سوی دیگر میخواهند راهی برای چانهزنی با جامعهجهانی و آمریکایی که طالبان شدیداً عاشقاش است وجود داشته باشد.
روز شنبه ۱۷ جدی، مارکوس پوتزل، معاون نماینده ویژه ملل متحد در افغانستان، برای گفتگو در مورد سرنوشت تحصیلات عالی دختران افغانستان، به دفتر سرپرست وزیر تحصیلات گروه طالبان حضور یافت. اگرچند در مورد جزئیات این گفتگوها مردم افغانستان و دختران که موضوع گفتگوها را تشکیل میدهند به ندرت در جریان قرار میگیرند. زیرا طالبان هیچ گاهی جزئیات این نشستها را همگانی نمیسازند. اول به دلیل اینکه، طالبان به مردم افغانستان اهمیت نمیدهند زیرا با حمایت مردم به قدرت نرسیده اند بلکه از طریق “تغلب” و خشونت کنترول را در اختیار گرفته اند. دوم ماهیت استخباراتی و نیابتی طالبان باعث میشود که همواره اقدام به پنهان کاری کنند.
گزارش معاون نماینده ملل متحد از این نشست
بعد از این ملاقات، یوناما در صفحه تویترش در مورد ملاقات پوتزل با ندیم، این پیام را برای دختران محصل و زنان که از کار در موسسات محروم شده است همرسانی کرد “افغانستان در حال وارد شدن به دور جدیدی از بحران است. ممنوعیت زنان از کار در نهادهای کمکرسان و تحصیلات، توسط طالبان تمام افغانها را آسیب میزند. نماینده ملل متحد مارکوس پوتزل، از وزیر تحصیلات طالبان خواست که ممنوعیتهای اعمال شده بر زنان را فوراً بردارند”.
این فقط یک درخواست رسمی از طالبان است. اما طالبان به این گونه درخواستهای رسمی هیچگاهی توجه نمیکنند. در این ۱۶ ماه که، طالبان بر افغانستان مسلط شده اند، ممنوعیتهای زیادی را بر زنان و دختران اعمال کردهاند. ملل متحد، نهادهای حقوق بشری، کشورهای دخیل در قضیه افغانستان، زنان و دختران افغانستان، همواره در برابر این ممنوعیتها اعتراض کردهاند؛ اما طالبان هیچ فرمان شان را ملغا اعلان نکردهاند.
گزارش سرپرست وزیر تحصیلات طالبان از این نشست
حافظ ضیاء الله هاشمی، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی طالبان، بعد از این ملاقات اظهار داشت که ندامحمد به پوتزل گفته است؛ “برای توسعه و پیشرفت افغانها با حفظ ارزشهای اسلامی و ملی کار میکند”.
همچنان وی اظهار داشته است؛ “مخالفین از اجراآت امور اسلامی انتقاد میکنند و تحصیلات را به عنوان ابزاری برای بدست آوردن اهداف شیطانی شان استفاده میکنند. ما میخواهیم مطمئن شویم که آنان هیچ گونه انتقاد نداشته باشند. در عین حال، آرزوهای مردم افغانستان را که برای اسلام قربانی داده اند با اجرای قوانین شریعت در کشور برآورده سازیم. حاکمان افغانستان هیچ درخواستی را از هیچ کسی که در برابر قوانین اسلامی فشار وارد کند قبول نمیکنند”.
در مورد اظهار مارکوس پوتزل در این جلسه، سخنگوی طالبان ابراز داشته است که؛ پوتزل از وزیر تحصیلات عالی طالبان از اینکه برایش وقت ملاقات داده تشکری نموده است و تاکید داشته که؛ تحصیلات عالی هر کشور، تاثیر مستقیم بر وضعیت اقتصادی آن دارد. همچنان قول همکاری برای توسعه تحصیلات عالی افغانستان داده و طرح اش را برای آموزش زنان با وزیر تحصیلات عالی شریک ساخته است.
پیامها و پرسشهای این نشست
بر اساس اظهارات سخنگوی وزرات تحصیلات عالی طالبان، مولوی ندا محمد ندیم، ممنوعیت دختران از آموزش عالی را براساس قوانین اسلامی توجیه کرده است و هرگونه درخواست در این مورد به معنای مخالفت با قوانین اسلامی است و از طرف طالبان پذیرفته شدنی نیست.
از سوی دیگر، ممنوعیت تحصیلات عالی دختران را، به معنای ارجگذاری به قربانیهای میدانند که طالبان مدعی است، در راه اسلام و ارزشهای ملی داده است. با این گونه توجیهات، طالبان میخواهند برای مردم افغانستان و جامعه جهانی تفهیم کنند که برداشتن این ممنوعیت محال است.
سوال نهفته در این ملاقات این است که طرح مارکوس پوتزل برای ندا محمد ندیم در مورد آموزش عالی دختران چه است، دارای کدام جزئیات است و آیا این طرح همگانی خواهد شد یا خیر؟