نویسنده: سائمه سلطانی
فرزانه پروین، زن باردار ۲۵ ساله، در سال ۲۰۱۴ بیرون از دادگاهی در لاهور، به دلیل ازدواج خودخواستهاش، به شکل وحشتناکی توسط پدر، برادر و مردی که پیش از آن ازدواج نامزدش بود، به انگیزهی ناموسی به قتل رسید.
دو سال بعد، در ۲۰۱۶، قندیل بلوچ با نام اصلی فوزیه اعظیم، یکی از چهرههای مشهور فضای مجازی پاکستان که با ویدیوهایش هنجارهای سنتی این کشور را به چالش میکشید، توسط برادرش محمد وسیم، که گفته بود قندیل باعث بیعزتی خانواده شده، خفه شد.
در همان سال، سامیه شهید، زن ۲۸ سالهی بریتانیایی-پاکستانی، با فریب و به بهانهی مریضی پدر به پاکستان کشانده شد. پس از مدتی، جسد او پیدا شد. تحقیقات نشان میدهد که همسر سابقش نخست بر او تجاوز کرده و سپس خفهاش کرده است. پدر او نیز همدست در این قتل شناخته شده است. انگیزهی قتل، طلاق و ازدواج خودخواستهی سامیه بوده است.
نور مقدام، دختر ۲۷ سالهی یکی از دیپلماتهای پیشین پاکستان، در سال ۲۰۲۱ توسط یکی از آشنایان ثروتمندش، ظاهر جعفر، مورد شکنجه و تجاوز قرار گرفت و سرانجام گردنش زده شد. مجرم، علت جنایت را خیانت نور عنوان کرده است. این قتل نیز در شمار قتلهای ناموسی قرار میگیرد.
یک سال پس از قتل نور، دو خواهر به نامهای انیسه و عروج عباس، که به اسپانیا پناه برده و درخواست طلاق از همسرانشان را داده بودند، با ترفند به پاکستان کشانده شدند و بهدست همان همسران، با همکاری بستگانشان، به دلیل طلاق و فرار از کشور، به قتل رسیدند. قتلهایی با انگیزهی طلاق از آشکارترین نمونههای قتل ناموسیاند.
در تازهترین مورد که همین هفته رسانهیی شد، ثنا یوسف، دختر نوجوان ۱۷ ساله، توسط مرد جوان ۲۲ ساله، به دلیل رد پیشنهاد ازدواج به قتل رسید.
همهی این موارد، ریشه در نظام ناموسباور و زنستیز جوامع سنتی دارند. اینها تنها بخشی از درصد بزرگ قتلهای ناموسی در جامعهی اسلامی-سنتی پاکستاناند. بسیاری از این جنایتها در گوشههای پنهان جامعه رخ میدهند؛ بیآنکه رسانهها یا نهادهای حقوقی باخبر شوند.
«نه» گفتن زن، که نماد عاملیت و خودمختاری اوست، علت اصلی این قتلهاست. زنان، تنها به جرم «نه» گفتن به ازدواج اجباری، پوشش اجباری، سلطه و رابطهی ناخواسته، نهتنها با شکنجه، محرومیت و تجاوز روبهرو میشوند، بلکه گاه به فجیعترین شکل ممکن به قتل میرسند.
مقاومت زنان برای رسیدن به حقوق انسانیشان و فرار از تمامیتخواهی اسلامی-سنتی مردسالار، تلاشی است برای به دست آوردن مقام انسانی و به چالش کشیدن ناموسانگاری زنان.
ناموسانگاری زنان زنجیرهیی جهانی دارد، اما نقاط سرخ آن در جنوب آسیا، بهویژه در کشورهای افغانستان، ایران، هند و پاکستان دیده میشود.