نویسنده: طیبه تابان
اکنون زنان و دختران افغانستان از همهی حقوق انسانی خویش محروم شدهاند. طالبان ظاهراً پیروز میداناند؛ زیرا هم روحیهی ستیزهجویی و خشونتگری دارند و هم تفنگ و گلوله و باروت. زنان و دختران افغانستان هیچ یک از این ابزارها را ندارند؛ اما این دختران، در مصاف طالبان مسلح، با تن خویش مقاومت میکنند.
سهونیم سال قبل در اوج گفتوگوهای دوحه، رسانههای بینالمللی و منطقهیی این باور را به گوش ما پمپاژ کردند که گویا طالبان به لحاظ ایدئولوژیک تغییر کردهاند. بر خلاف آن تصور، طالبان ثابت کرد که تغییر نکردهاند و تا حدی که توان دارند، دست به نقض حقوق بشر میزنند.
طالبان به صورت مشخص، اقداماتی به شدت غیرانسانی را در برابر زنان انجام دادهاند. آنها اکنون زنان افغانستان را از کار، تفریح، ورزش، مسافرت، آموزش، حقوق سیاسی، اجتماعی، مدنی، فرهنگی و اقتصادی محروم کردهاند.
طالبان در تازهترین مورد، احکام امر به معروف و نهی از منکر را در جریدهی رسمی به نشر رساندند. هرچند آنها تصمیم دارند که تمام اقشار جامعه را براساس این احکام سرکوب کنند، بخش عمدهی این احکام برای سرکوب زنان است. طالبان در این احکام حتا صدای زنان را «عورت» خواندهاند و شنیدن صدای زنان را برای مردان به صورت مطلق حرام. جوهر این حکم طالبان، به معنای نادیدهگرفتن و انکار مطلق وجود زنان است.
شماری از زنان و دخترانی که در این سه سال دست به مبارزه زدهاند با سرکوبهای بیرحمانهی طالبان مواجه شدند و در بسا موارد دختران معترض کشته شدند. سرکوبهای بیرحمانه طالبان باعث شد که زنان و دختران اکنون به ندرت دست به اعتراضهای سازماندهیشدهی خیابانی بزنند و بر سیاستهای جنسیتی طالبان بشورند.
در چنین وضعیتی تنها راهی که برای زنان مانده است اعتراض نمادین و آرام است که هر زن و دختر به آن مبادرت میورزد. اکنون زنان و دختران از اندکترین فرصت استفاده کرده، در خیابانها و اماکن عمومی شهرهای افغانستان قدم میگذارند. باوجود آنکه منسوبان دستگاه مخوف امر به معروف و نهی از منکر طالبان به صورت قارچوار بر سر راه دختران پیدا میشوند و دختران را تهدید و تحقیر و متهم به بیحجابی و بیعفتی میکنند، دختران افغانستان این تهدیدها و تحقیرها را نادیده میگیرند و به مقاومت عاری از خشونتشان ادامه میدهند.
در شرایط کنونی صرفاً حضور زنان و دختران در خیابانهایی که در تسخیر طالباناند، نوعی از مبارزه و مقاومت است. طالبان بارها برای زنان و دختران، مقررات و لوایح لباس و پوشش را تعریف و نشر کردهاند؛ اما برعکس، دختران افغانستان تاهنوز به این مقررات بدوی اهمیت نداده و آن را زیر پا گذاشتهاند. طالبان در دستورات خود گفتهاند که دختران و زنان، نباید لباس تنگ و نازک بپوشند؛ اما دختران برخلاف این دستورات، لباسهای تنگتر و نازکتر میپوشند. طالبان در دستورات خود گفتهاند که صورت دختران نباید دیده شود، برعکس این دستور طالبان، دختران نه تنها صورتهای خود را پنهان نمیکنند، بلکه گیسوان خویش را نیز نمایان میسازند.
طالبان سالنهای آرایش و حمامهای زنانه را به روی زنان و دختران بستند؛ زیرا به باور طالبان، زن و دختر هرچه شلختهتر و پرچرکتر باشند مومنهترند. با اینوجود، زنان و دختران برخلاف دستور طالبان، در آرایشگاههای مخفی خانگی، چهره و موی خویش را آرایش میکنند. دختران در عصر جمهوریت اگر موی خود را فقط با رنگ بلوند میآراستند، اکنون در عصر ظلمت طالبانی به نشانهی اعتراض، با چهار رنگ میآرایند.
اکنون زنان و دختران افغانستان شعار نمیدهند و اعتراضات سازمانیافته و هماهنگ انجام نمیدهند، بلکه به صورت معنادار از طریق نوع لباسپوشیدن و حضورشان در خیابانها برای طالبان نشان میدهند که جنگ طالبان و زنان ادامه دارد.
باید گفت، این اعتراض نمادین و مقاومت زنان و دختران از چشم طالبان پنهان نیست. محتسبان امر به معروف و نهی از منکر طالبان به حمایت نظامیان این گروه، همواره زنان و دختران را در خیابانها و بازارها زیر نظر دارند و در بسا موارد به صورت مستقیم تهدید میکنند. به صورت نمونه در ماه جدی ۱۴۰۲، گروه طالبان به صورت گسترده به توقیف و زندانیکردن زنان و دختران اقدام کردند.
با همهی این تهدیدها، زنان و دختران افغانستان به عنوان کنشگران آرام، گامبهگام به پیش میروند و به ریش طالبان میخندند. نبرد کنونی طالبان در مقابل زنان افغانستان، نبرد تن و تفنگ است. طالبان با مدرنترین اسلحهی آمریکایی به مصاف دختران افغانستان قرار دارند، در حالیکه زنان و دختران چیزی جز تن خویش ندارند.
هرچند این نبرد تن و تفنگ، نبرد نابرابر است، اما زنان در درازمدت پیروز خواهند شد. از تفنگ طالبان گلولههای کشنده بیرون میشوند و از بدن زنان و دختران بوی عطر. زنان و دختران باور دارند روزی بوی عطر بر بوی مشمئزکنندهی باروت، پیروز خواهد شد.