نویسنده: محمد رجا
در تصمیمی بحث‌برانگیز، اداره‌ی کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران ثبت‌نام دانش‌آموزان مهاجر دارای برگه‌ی سرشماری یا برگه‌ی بازگشت به افغانستان را برای سال تحصیلی ۱۴۰۵–۱۴۰۴ ممنوع اعلام کرد؛ تصمیمی که موجی از نگرانی را در میان خانواده‌های مهاجر برانگیخته است.
مطابق با ابلاغیه‌ی رسمی به امضای یوسف بهارلو، مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران، و با استناد به نامه‌ی شماره ۴۸۲/۱۸۵۹۱/۳۴۰ مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور به تاریخ ۲۸ اسفند ۱۴۰۳، مدارس موظف شده‌اند از ثبت‌نام دانش‌آموزان دارای مدارک ذکرشده خودداری کنند و از ارجاع آنان به اداره‌ی کل نیز پرهیز کنند.
این تصمیم، عملاً به معنای حذف بخش بزرگی از کودکان مهاجر افغانستانی از چرخه‌ی آموزش رسمی در ایران است؛ کودکانی که سال‌های گذشته با همین اسناد در مدارس کشور تحصیل می‌کردند. اکنون اما، بی‌آنکه تغییری در وضعیت قانونی خانواده‌ها یا مدارک آنان رخ داده باشد، با در بسته‌ی آموزش روبه‌رو شده‌اند.
در واکنش به این تصمیم، بسیاری از خانواده‌های مهاجر با ابراز نگرانی، آن را نافی اصل حق آموزش برای تمامی کودکان دانسته و نسبت به تبعات اجتماعی، روانی و انسانی آن هشدار داده‌اند. برخی فعالان حوزه‌ی مهاجرت و حقوق کودک نیز با انتقاد از این رویکرد، خواستار تجدیدنظر فوری در ابلاغیه‌ی صادرشده شده‌اند.
محروم‌سازی کودکان از تحصیل، نه‌تنها با اصول اولیه‌ی حقوق بشر در تعارض است، بلکه می‌تواند به شکاف‌های اجتماعی عمیق‌تر در میان نسل‌های آینده منجر شود؛ نسلی که به جای مدرسه، ممکن است در معرض خطر کار کودک، فقر آموزشی و آسیب‌های اجتماعی قرار گیرد.
در شرایطی که آموزش و پرورش ایران همواره از «عدالت آموزشی» به‌عنوان یک اصل بنیادین یاد می‌کند، این پرسش باقی‌ست که چگونه می‌توان کودکان مهاجر را تنها به دلیل نوع مدرک اقامتی‌شان از آموزش محروم ساخت؟
